မီး (၁၁) ပါး

လူသားတို႔အား အတြင္းမွ အစဥ္ေလာင္ၿမိဳက္ေနေသာ မီး (၁၁) ပါး ရွိပါသည္။
၁။  ရာဂမီး                (လိုခ်င္တပ္မက္ျခင္း)
၂။  ေဒါသမီး              (စိတ္ဆိုးစိတ္ပ်က္ျခင္း)
၃။  ေမာဟမီး     (ေလာက၏အမွန္သေဘာမ်ားကိုမသိျခင္း)
၄။  ဇာတိမီး               ( ပဋိသေႏၶေနရျခင္း)
၅။  ဇရာမီး                (အိုရျခင္း)
၆။  မရဏမီး              (ေသရျခင္း)
၇။  ေသာကမီး            (စိုးရိမ္ပူပန္ရျခင္း)
၈။  ပရိေဒဝမီး             (ငိုေႂကြးရျခင္း)
၉။  ဒုကၡမီး                 (ကိုယ္ဆင္းရဲရျခင္း)
၁၀။ ေဒါမနႆမီး         (စိတ္ဆင္းရဲရျခင္း)
၁၁။ ဥပါယာသမီး          (ျပင္းစြာပူေဆြးရျခင္း)

မဂၢင္ရွစ္ပါး

        ေလာက၌ ႏွစ္သက္စရာ အာရံု ကာမဂုဏ္ ခ်မ္းသာေတြကို ခံစားေရး၌ အားထုတ္ျခင္း အက်င့္ (ကာမသုခလႅိကာႏုေယာဂ) ကိုလည္း မက်င့္ၾကံအပ္ေပ။
        မိမိကိုယ္ကို ပင္ပန္းဆင္းရဲေအာင္က်င့္ျခင္း အက်င့္ (အတၱကိလမထာႏုေယာဂ) ကိုလည္း မက်င့္ၾကံအပ္။
        အက်င့္ႏွစ္မ်ိဳးလံုးသည္ အစြန္းက်၍ မၽၽမၽၽတတ မရွိေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ ယင္းအက်င့္ႏွစ္မ်ိဳးကိုပယ္၍ အလယ္လမ္းအက်င့္ျဖစ္ေသာ မဂၢင္ရွစ္တန္ အက်င့္မွန္ကိုသာ က်င့္ၾကံၾကရမည္။ ဤမဂၢင္ရွစ္တန္သည္သာလၽၽင္ အသိဉာဏ္ကို ပြင့္လင္းေစ၍ ဆင္းရဲျခင္းကို ၿငိမ္းေစႏိုင္ေသာ အက်င့္မွန္ျဖစ္၏။
        ယင္းမဂၢင္ရွစ္တန္မွာ
သမၼာဒိ႒ိ             -  မွန္စြာသိျမင္မႈ
သမၼာသကၤပၸ        -  မွန္စြာၾကံစည္မႈ
သမၼာဝါစာ           -  မွန္စြာေျပာဆိုမႈ
သမၼာကမၼႏၲ          -  မွန္စြာျပဳလုပ္မႈ
သမၼာအာဇီဝ        -  မွန္စြာအသက္ေမြးမႈ
သမၼာဝါယာမ       -  မွန္စြာႀကိဳးစားအားထုတ္မႈ
သမၼာသတိ         -  မွန္စြာသတိကပ္မႈ
သမၼာသမာဓိ       -  မွန္စြာစူးစိုက္တည္ၿငိမ္မႈ

ဘုရားျဖစ္ရန္ ပါရမီ (၁၀) ပါး

         ဘုရားေလာင္းတို႔ ျဖည့္က်င့္ရေသာ ပါရမီမွာ (၁၀) ပါး ရွိပါသည္။
၁။ ဒါနပါရမီ  
  ( စြန္႔ၾကဲေပးကမ္းလွဴဒါန္းျခင္း )

၂။ သီလပါရမီ
  ( သီလေစာင့္ထိန္းျခင္း )

၃။ ေနကၡမၼပါရမီ
  ( ေလာကီ စည္းစိမ္တို႔ကို စြန္႔လ်က္ ေတာထြက္ျခင္း )

၄။ ပညာပါရမီ
  ( အသိအလိမၼာ ဉာဏ္ပညာႏွင့္ ျပည့္စံုျခင္း)

၅။ ဝီရိယပါရမီ
   ( ႀကီးမားေသာ ဝီရိယရွိျခင္း)

၆။ ခႏၲီပါရမီ
   ( အရာရာ၌ သည္းခံျခင္း )

၇။ သစၥာပါရမီ
   ( မွန္ကန္ေသာ စကားကို ဆိုျခင္း )

၈။ အဓိ႒ာန္ပါရမီ
   ( မျဖစ္မေန စြဲျမဲသည့္ ဇြဲစိတ္ရွိျခင္း )

၉။ ေမတၱာပါရမီ
   ( သတၱဝါမ်ားအား ေမတၱာစိတ္ထားျခင္း )

၁၀။ ဥေပကၡာပါရမီ
    ( ဆင္းရဲ ခ်မ္းသာကို ဥေပကၡာထားျခင္း )
      
             ဤပါရမီ (၁၀) ပါးကို ကိုယ္လက္အဂၤါ စြန္႔ရသည္အထိ ျဖည့္က်င့္ေသာအခါ ဥပပါရမီ (၁၀) ပါးဟု ေခၚရ၏။ အသက္ကို စြန္႔ရသည္အထိ ျဖည့္က်င့္ေသာအခါ ပရမတၳပါရမီ (၁၀) ပါးဟု ေခၚရ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ပါရမီဆယ္ပါး၊ ဥပပါရမီဆယ္ပါး၊ ပရမတၳပါရမီဆယ္ပါး အားျဖင့္ သံုးဆယ္ရွိ၏။ ပါရမီဆယ္ပါး၊ အျပားသံုးဆယ္ဟု အမ်ားသိၾက၏။
  

သံဃာဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါး

         ဘဂဝေတာ၊ ျမတ္စြာဘုရား၏။ သာဝကသံေဃာ၊ တပည့္သားအေပါင္း သံဃာေတာ္သည္။
၁။ သုပၸဋိပေႏၷာ
ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟ ကိေလသာအေပါင္းတို႔ ကင္းေၾကာင္း သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ အက်င့္ေကာင္းကို ေကာင္းစြာ က်င့္ေတာ္မူေသာ သံဃာေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၂။ ဥဇုပၸဋိပေႏၷာ
ကိုယ္ႏႈတ္စိတ္ထား အေကာက္သံုးပါးကင္းရန္ ေျဖာင့္မွန္စြာ က်င့္ေတာ္မူေသာ သံဃာေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၃။  ဉာယပၸဋိပေႏၷာ
ဆင္းရဲျငိမ္းရာ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ေကာင္းကို ေကာင္းစြာက်င့္ေတာ္မူေသာ သံဃာေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၄။ သာမိစိပၸဋိပေႏၷာ
သူတစ္ပါးတို႔ျပဳသည့္ ရိုေသမႈႏွင့္ သင့္တင့္ထိုက္တန္ေအာင္ က်င့္ေတာ္မူေသာ သံဃာေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၅။ အာဟုေနေယ်ာ
အရပ္ေဝးမွေသာ္လည္း ေဆာင္လာ၍ ေပးလွဴပူေဇာ္ထိုက္၊ ေပးလွဴသည္ကို ခံယူေတာ္မူထိုက္ေသာ သံဃာေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၆။ ပါဟုေနေယ်ာ
ခ်စ္ျမတ္ႏိုးအပ္ေသာ ဧည့္သည္မ်ားအတြက္ အထူးျပဳျပင္ထားေသာ စားေကာင္းေသာက္ဖြယ္ကိုေသာ္လည္း ေပးလွဴပူေဇာ္ထိုက္၊ ေပးလွဴသည္ကို ခံယူေတာ္မူထိုက္ေသာ သံဃာေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၇။ ဒကၡိေဏေယ်ာ
ေနာင္တမလြန္ေလာက၌ ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာ မွန္စြာရမည္ဟု ယံုၾကည္ေမွ်ာ္ကိုးလ်က္ ေပးလွဴပူေဇာ္ထိုက္၊ ေပးလွဴသည္ကို ခံယူေတာ္မူထိုက္ေသာ သံဃာေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၈။ အဥၨလီကရဏီေယာ
ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာ မွန္စြာရမည္ဟု ယံုၾကည္လ်က္ လက္အုပ္မိုး၍ ရွိခိုးထိုက္ေသာ သံဃာေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၉။ အႏုတၱရံ ပုညေကၡတၱံ ေလာကႆ
ေကာင္းမႈမ်ိဳးကို စိုက္ပ်ိဳးရန္အလို႔ငွာ သတၱဝါအေပါင္း၏ အေကာင္းဆံုးေသာ လယ္ယာေျမျဖစ္ေတာ္မူေသာ သံဃာေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

တရားဂုဏ္ေတာ္ေျခာက္ပါး

     ဘဂဝတာ ဓေမၼာ၊ ျမတ္စြာဘုရား ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ေသာ တရားေတာ္သည္
၁။ သြာကၡာေတာ
ကိေလသာကင္းေၾကာင္း ေကာင္းမြန္မွန္ကန္စြာ ေဟာၾကားအပ္ေသာ တရားေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၂။ သႏၵိ႒ိေကာ
က်င့္ၾကံအားထုတ္လွ်င္ မ်က္ေမွာက္ကိုယ္တိုင္ ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ေသာ တရားေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၃။ အကာလိေကာ
အခ်ိန္အခြင့္ မဆိုင္းလင့္ဘဲ အသင့္လက္ငင္း ခ်က္ခ်င္းအက်ိဳးေပးတတ္ေသာ တရားေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၄။ ဧဟိပႆိေကာ
လာပါ ၾကည့္လွည့္ပါဟု က်င့္ၾကံအားထုတ္ရန္ ဖိတ္မံတိုက္တြန္းထိုက္ေသာ တရားေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၅။ ၾသပေနယ်ိေကာ
မိမိသႏၲာန္၌ တည္ေအာင္ က်င့္ေဆာင္ထိုက္ေသာ တရားေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

၆။ ပစၥတၱံ ေဝဒိတေဗၺာ ဝိညဴဟိ
တရားျမင္သိသည့္ ပညာရွိရွစ္ပါး အရိယာမ်ားသာလွ်င္ ကိုယ့္တရားႏွင့္ကိုယ္ အသီးသီးသိျမင္ခံစားထိုက္ေသာ တရားေတာ္ျမတ္ပါေပတကား။

ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ (၉) ပါး

၁။ အရဟံ          
လြန္ကဲထူးျမတ္ေသာ သီလဂုဏ္၊ သမာဓိဂုဏ္၊ ပညာဂုဏ္၊ ဝိမုတၱိဂုဏ္၊ ဝိမုတၱိဥာဏဒႆနဂုဏ္ တို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုေတာ္မူေသာေၾကာင့္ ေလာကဓာတ္အားလံုး၌ အျမင့္ျမတ္ဆံုး ျဖစ္ေတာ္မူေပေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

ဝါသနာႏွင့္တကြ တစ္ေထာင့္ငါးရာ ကိေလသာတို႔မွ ကင္းေဝး စင္ၾကယ္ေတာ္မူေပေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

လာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ အစရွိေသာ ကိေလသာရန္သူတို႔ကို ပယ္သတ္ေတာ္မူျပီးေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

အ - ရဟံ
သံသရာစက္၏ အေထာက္အကန္႔တို႔ကို ခ်ိဳးဖ်က္ေတာ္မူျပီးေသာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္။

အရ - ဟံ
မ်က္ေမွာက္မ်က္ကြယ္ အခ်င္းခပ္သိမ္း စင္ၾကယ္၍ ဆိတ္ကြယ္ရာ မရွိေတာ္မူေပေသာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္။

၂။ သမၼာသမၺဳေဒၶာ
သစၥာေလးပါး ခပ္သိမ္းေသာ တရားတို႔ကို သူတစ္ပါးအထံ နည္းမခံဘဲ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ဉာဏ္အဟုန္အစြမ္းျဖင့္ စူးစမ္းရွာေဖြကာ မွန္ကန္စြာ သိေတာ္မူေပေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

၃။ ဝိဇၨာစရဏသမၸေႏၷာ
ဝိဇၨာမည္ေသာ ဉာဏ္ထူးသံုးပါး ဉာဏ္ထူးရွစ္ပါး၊ စရဏမည္ေသာ အေျခခံအက်င့္တရား တစ္ဆယ့္ငါးပါးတို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

၄။ သုဂေတာ
သတၱဝါတို႔အား အက်ိဳးမ်ားေၾကာင္း ဟုတ္မွန္ေသာ စကားေကာင္းကိုသာ ေျပာဆိုေတာ္မူတတ္ေပေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

မဂၢင္ရွစ္ျဖာ တင့္တယ္ေသာ အမူအရာျဖင့္ နိဗၺာန္သို႔ ေကာင္းစြာသြားျခင္း ေကာင္းစြာျဖစ္ျခင္း ရွိေတာ္မူေပေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

၅။ ေလာကဝိဒူ
ေလာက၏ အေၾကာင္းအရာ အလံုးစံုကို အကုန္အစင္ သိျမင္ေတာ္မူေပေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

၆။ အႏုတၱေရာပုရိသဓမၼသာရတၳိ
ဆံုးမထိုက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႔အား ညႊန္ၾကားသြန္သင္ ပဲ့ျပင္ဆံုးမမႈ၌ အတုမရွိ အျမတ္ဆံုးျဖစ္ေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

၇။ သတၱာေဒဝမႏုႆာနံ
လူနတ္ျဗဟၼာသတၱဝါအေပါင္းတို႔၏ ကိုးကြယ္ရာ ဆရာျမတ္အစစ္ ျဖစ္ေတာ္မူေပေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

၈။ ဗုေဒၶါ
သစၥာေလးပါးတရားကို ကိုယ္တိုင္လည္းသိျပီး သူတစ္ပါးတို႔အားလည္း ေဟာေျပာျပသႏိုင္ေသာ ျမတ္စြာဘုရား။

၉။ ဘဂဝါ
ဘုန္းေတာ္အနႏၲ၊ ကံေတာ္အနႏၲ၊ တန္ခိုးေတာ္အနႏၲတို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရား။